Każdy rodzic chce mieć radosne i zdrowe dziecko. Zabezpieczeniem przed groźnymi chorobami zakaźnymi są szczepienia. Nowoczesna medycyna pozwala ochronić już najmłodsze niemowlęta przed wieloma wirusami i bakteriami. Dostępnych jest wiele szczepień, niektóre są obowiązkowe, inne zalecane.
Szczepienia obowiązkowe
Skrócony kalendarz szczepień:
| Wiek dziecka | Szczepienia obowiązkowe |
| Pierwsze 24 godziny po urodzeniu | – wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) – gruźlica |
| 2. miesiąc życia (6 tygodni po pierwszym szczepieniu) |
– WZW typu B (druga dawka) – DTP – błonica, tężec, krztusiec (pierwsza dawka) – Hib – haemophilus influensae typu B (pierwsza dawka) |
| Przełom 3. i 4. miesiąca (6 tygodni po poprzednim szczepieniu) |
– DTP – błonica, tężec, krztusiec (druga dawka) – IPV – poliomyelitis (pierwsza dawka) – Hib – haemophilus influensae typu B (druga dawka) |
| 5-6 miesiąc życia (6 tygodni po ostatnim szczepieniu) |
– DTP – błonica, tężec, krztusiec (trzecia dawka) – IPV – poliomyelitis (druga dawka) – Hib – haemophilus influensae typu B (trzecia dawka) |
| 7. miesiąc życia | – WZW typu B (trzecia dawka) |
| 13-14. miesiąc | – MMR – odra, świnka, różyczka |
| 16-18. miesiąc | – DTP – błonica, tężec, krztusiec (czwarta dawka) – IPV – poliomyelitis (trzecia dawka) – Hib – haemophilus influensae typu B (czwarta dawka) |
| 6. rok życia | – DTaP – błonica, tężec, krztusiec (dawka przypominająca) – OPV – poliomyelitis (dawka przypominająca) |
| 10. rok życia | – MMR – odra, świnka, różyczka |
| 14. rok życia | – Td – błonica, tężec – dawka przypominająca |
| 19. rok życia lub ostatni rok nauki w szkole | – Td – błonica, tężec – dawka przypominająca (nie wcześniej niż po upływie 3 lat od poprzednie |
Szczegółowy kalendarz szczepień ochronnych na rok 2012 – Załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym.
Szczepienia zalecane
Bólu i stresu można dziecku oszczędzić, jeśli zdecydujemy się na zakup szczepionki skojarzonej, która chroni przed czterema, pięcioma, czy nawet sześcioma chorobami. Aktualnie głównie korzystamy ze szczepionek pięcioskładnikowych Pentaxim, Infanrix-IPV+Hib (błonica, tężec, krztusiec, polio, Hib) lub sześcioskładnikowej Infanrix Hexa (tu dodatkowo WZW typu B).
Te zawiłe kombinacje przybliża poniższa tabela. Jednak najwięcej informacji na ten temat rodzic uzyska od lekarza prowadzącego dziecko.
– szczepionka doustna,
*– szczepienie zalecane (płatne)
Na rynku farmaceutycznym pojawia się coraz więcej szczepionek, które nie są finansowane przez NFZ, jednak są zalecane do stosowania. Uproszczony harmonogram ich podawania przybliża poniższa tabela.
1Szczepienie zalecane nieuodpornionym osobom narażonym w sposób szczególny na zakażenie HBV.
2Dzieciom od 3 r.ż. nie objętym szczepieniami dla zapobiegania zapaleniom opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicy, zapaleniom nagłośni itp.
3Szczepienie zalecane osobom nieszczepionym, zwłaszcza młodym kobietom, dla zapobiegania różyczce wrodzonej.
4Szczepionka skonjugowana przeciw Streptococcus pneumoniae (PCV) zalecana jest dzieciom od 2 m.ż. do 2 r.ż. oraz dzieciom w wieku 2-5 lat z grup ryzyka, np. uczęszczające do żłobka, przedszkola lub z chorobami przewlekłymi, w tym zaburzenia odporności – dawkowanie wg wskazań producenta.
5Szczepionka polisacharydowa przeciw Streptococcus pneumoniae (PCV) zalecana jest osobom >65 r.ż. oraz dzieciom >2 r.ż. i dorosłym z grup ryzyka (w tym chorującym na przewlekłe choroby serca i płuc, cukrzycę, chorobę alkoholową, nabyte zaburzenia odporności, osobom po splenektomii), dawkowanie wg wskazań producenta.
6Szczepionka skonjugowana przeciw meningokokom grupy C (MCV-C) zalecana jest od 2 m.ż. dawkowanie wg wskazań producenta.
7Szczepionka polisacharydowa przeciw meningokokom grupy A i C (MPSV-A+C) zalecana dzieciom powyżej 2 lat i dorosłym – dawkowanie wg wskazań producenta.
8Szczepienie przeciw grypie zalecane ze wskazań klinicznych i indywidualnych przewlekle chorym (astma, cukrzyca, niewydolność ukladu krążenia, oddychania, nerek), w stanach obniżonej odporności i osobom >55 lat oraz ze wskazań epidemiologicznych pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu oraz innych narażonych na kontakty z dużą liczbą ludzi.
9Szczepienie zalecane, osobom powyżej 9 m.ż., które nie chorowały na ospę wietrzną oraz dzieciom i młodzieży chorym na ostrą białaczkę limfoblastyczną
w okresie remisji.
10Szczepienie zalecane osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na wzwA, osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi oraz dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na wzwA.
11Szczepionka przeciw biegunce rotawirusowej (ROTA-V) zalecana jest dzieciom od 6 do 24 tygodnia życia – dawkowanie wg wskazań producenta.
Jak działa szczepionka
Szczepionka zawiera zarazki lub ich toksyny – tak przetworzone, że nie są w stanie wywołać choroby. Sprawiają jednak, że organizm broni się przed nimi i produkuje przeciwciała. Dzięki temu wytwarza się odporność na daną chorobę na całe życie lub na wiele lat. Jeśli potem malec zetknie się z prawdziwymi zarazkami choroby, przywita go gotowa „linia obrony” i nie zachoruje.
Przed szczepieniem
Lekarz zbada malca. Szczepienie trzeba odłożyć, gdy dziecko ma gorączkę, bierze lub ostatnio brało antybiotyk, przeszło chorobę zakaźną, miało przetaczaną krew. Po szczepieniu
Dziecko może być marudne, mieć podwyższoną temperaturę. Na obrzęk w miejscu wkłucia pomoże okład z np. Altacetu.
Uwaga! Jeśli zauważysz, że maleństwo w ciągu kilku dni po szczepieniu zachowuje się inaczej niż zwykle, jest bardzo ospałe, ma gorączkę, nie chce jeść, dużo płacze, koniecznie zabierz je do pediatry.
Szczepienia zalecane:
Przeciwko pneumokokom
Pneumokoki to bakterie, które u dzieci wywołują zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych, płuc, posocznicę (uogólnione zakażenie organizmu). Po tych chorobach dochodzi czasem do niebezpiecznych powikłań neurologicznych. Dlatego warto dziecko zabezpieczyć. Szczepionkę można podawać od 2 miesiąca życia. Jeśli zaczniemy szczepić dzieci w pierwszych 6 miesiącach życia (a tak jest zalecane), dziecko musi dostać 4 dawki. Jeśli zaczniemy w 2 półroczu życia wystarczą 3 dawki.
Przeciwko grypie
Szczepionka przeciw grypie jest to szczepionka zawierająca antygeny powierzchniowe i elementy struktury wewnętrznej wirusa grypy typu A i B powodująca czynne uodpornienie przeciwko grypie. Celem szczepień przeciwko grypie jest nie tylko uniknięcie zachorowania, ale przede wszystkim uniknięcie powikłań pogrypowych. Powikłania pogrypowe mogą być niezwykle poważne, a w konsekwencji mogą prowadzić nawet do śmierci. Najczęstsze powikłania to: zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego, zapalenie mięśni, zapalenie mózgu.
Szczepienia przeciwko grypie są zalecane szczególnie osobom przewlekle chorym (astma, cukrzyca, niewydolność układu krążenia, oddychania, nerek), osobom w podeszłym wieku ze względu na słabszą odporność organizmu, osobom narażonym na kontakty z dużą liczbą ludzi, bądź pracującym na otwartej przestrzeni. Specjaliści zalecają również szczepienie dzieci od 6 miesiąca do ukończenia 5 roku życia. To okres kiedy zachorowanie na grypę często kończy się pobytem w szpitalu.
Przeciwko zakażeniu rotavirusem
Szczepionki te chronią przed zakażeniami rotawirusowymi, które powodują groźne infekcje układu pokarmowego objawiające się biegunką i wymiotami. Może to prowadzić do odwodnienia. Często konieczny jest pobyt w szpitalu.
Szczepionki te można podawać wraz ze szczepionkami przeciwko innym chorobom zakaźnym. Powinno się rozpocząć szczepienie pomiędzy 6 i 12 tygodniem życia, tak by ostatnia dawka wypadła najpóźniej w 24 tygodniu życia.
Przeciwko meningokokom
Meningokoki to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis, zwane również dwoinkami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Są one odpowiedzialne za groźne przypadki choroby menigokokowej. Mogą one wywołać sepsę, czyli uogólnione zakażenie organizmu. Jeśli w porę nie rozpocznie się leczenia choroba może być śmiertelna.
Czym są meningokoki?
Meningokoki to bakterie, które przenoszą się m. in. drogą kropelkową. Szacuje się, że nawet zwykłe kichnięcie zdrowego nosiciela rozsiewa patogeny. Meningokoki żyją w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej człowieka. Nosicielem bakterii może być zdrowy człowiek. Często ludzie nie zdają sobie sprawy, że mają w sobie bakterię, dopóki ich odporność nie zostanie zachwiana i bakteria będzie się mogła ujawnić. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu z bezobjawowym nosicielem lub osobą już chorą.
Okres wylegania choroby meningokokowej wynosi od 2 do 7 dni. Początek inwazyjnej choroby meninkokokowej, która ma postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i/lub sepsy, jest podobne do przeziębienia. Dlatego czasami nawet lekarzowi jest ją trudno odróżnić od pospolitego wirusowego zakażenia górnych dróg oddechowych.
Objawy choroby
Jako pierwsza może pojawić się gorączka, czasem objawy grypopodobne: bóle stawów, mięśni, ból gardła. Potem gorączka stopniowo wzrasta, pojawia się ból głowy, nudności, wymioty, czasem biegunka, wybroczyny. Choroba może rozwinąć się do ciężkiego stanu dziecka już w kilka godzin od pierwszych objawów. W konsekwencji może doprowadzić do trwałych uszkodzeń mózgu oraz prowadzić do: niedowładów i amputacji kończyn, padaczki.
Przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to ostra wirusowa choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Zachorowania notuje się głównie latem i jesienią, na skutek ukłucia przez zakażonego kleszcza. Wirus KZM atakuje mózg lub rdzeń kręgowy wywołując zapalenie mózgu, opon mózgowo rdzeniowych lub rdzenia kręgowego. Leczenie szpitalne trwa zazwyczaj kilka tygodni. Wielu chorych cierpi na długotrwałe lub trwałe powikłania neurologiczne, takie jak porażenia nerwów lub niedowłady kończyn oraz zmiany psychiczne i emocjonalne, które znacznie pogarszają jakość dalszego życia. U około 1-2% pacjentów choroba kończy się zgonem.
Zapobieganie ukąszeniom kleszczy przez stosowanie preparatów odstraszających owady i/lub noszenie specjalnej odzieży ochronnej nie okazały się wystarczająco skuteczne. Chorobie można z powodzeniem zapobiegać stosując szczepienia ochronne.
Przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest to schorzenie wirusowe, tzw. „choroba brudnych rąk”. Najczęściej przebiega bezobjawowo, rzadziej występuje powiększenie wątroby, żółtaczka, odbarwiony stolec i ciemno zabarwiony mocz. Sporadycznie może dojść do niewydolności wątroby, śpiączki i zgonu.
Przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego.
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) może być przyczyną raka szyjki macicy. Zakażenie przenoszone jest najczęściej drogą płciową, do zakażenia zwykle dochodzi w ciągu 2-5 lat od rozpoczęcia aktywności seksualnej. Zachorowalność na raka szyjki macicy najczęściej związana jest z zakażeniem HPV – 16 i HPV – 18.
Szczepionka przeciwko HPV może być stosowana już od 9 r.ż. Trzy dawki szczepionki podane przed okresem inicjacji seksualnej zabezpieczają w 99,9% przed zakażeniem.
W chwili obecnej nie wiadomo, czy konieczne będzie podawanie dawek przypominających.
